ўт

1. Маълум йўналишда ҳаракатда бўлмоқ (юрмоқ, учмоқ, оқмоқ ва ҳоказо)

1. Ит ҳурар, карвон ўтар. Мақол

2. Кўчадан ўтаётган ёш-у қари қўлини кўксига қўйиб, отахонга салом беради, ҳол-аҳвол сўрайди. Газетадан

3. Дала йўллари ғиз-ғиз ўтиб турган машиналардан гавжум, автобуслар серқатнов. Ҳ. Ғулом, Бинафша атри

4. Бу қуш ҳар замон бир томоқ қоқиб, кўкда арғимчоқ солиб ўтаётган турналарни кузатиб қолади. С. Аҳмад, Ҳукм

2. Сатҳ ёки бошқа маконда маълум йўналишдаги ҳаракатни таъминлайдиган нарса йўналган (чўзилган, ётқизилган) бўлмоқ.

1. Ер остидан газ қувурлари ўтган.

2. Тол ўсган ердан кўча ўтгани учун, дарахт кесиб ташланди. Газетадан

3. Дарчанинг орқаси анорзор, унинг этагидан анҳор ўтади. И. Раҳим, Чин муҳаббат

4. Демак, шу бута остидан телефон сими ўтган. А. Қаҳҳор, Олтин юлдуз

3. Маълум жой, сатҳ ва шу кабилар оралиғида (бирор томонга қараб) ҳаракатланмоқ, шундай ҳаракат билан уни орқада қолдириб, ундан кейинги жойда мавжуд бўлмоқ.

1. Гуллар юзида ханда, бу боғдан ёр ўтдими? С. Зуннунова

2. Қиз бедапоядан ўтиб, сўл ёқдаги дарахтлар орасида ғойиб бўлгач, Йўлчи яна ишга тушди. Ойбек, Танланган асарлар

3. Аҳмаджон бир чордевордан ўтиб, кичкина майдонга чиққанида, рўпарада пулемёт тариллади. А. Қаҳҳор, Олтин юлдуз

4. Қарама-қарши томонлари (боши ва охири, икки чети) бўлган йўл, очиқ жой, тешик ва шу кабиларнинг томонлари оралиғида ҳаракатланмоқ (йўналмоқ) ва шу йўналишда бир томонини қолдириб, иккинчисида ҳозир бўлмоқ.

1. Дарёдан ўта бошлади. Зовурдан сакраб ўтди. Тешикдан нариги ҳовлига ўтмоқ.

2. Йўлнинг нариги юзига, автобус бекатига ўтмоқчи бўлди-ю, ўша заҳоти бу фикридан қайтди. М. Хайруллаев, Тилла маржон

5. Юриб ёки бошқа ҳаракат билан (йўналиб) маълум жой, ўринда мавжуд бўлмоқ; ўрин олмоқ, жойлашмоқ.

1. Олдинги қаторга ўтмоқ. Меҳмонлар махсус ҳозирланган хонага ўтишди.

2. Муслимжон, қани, тўрга ўтинг. Н. Сафаров, Оловли излар

6. Иш-фаолият кўрсатаётган жойини ўзгартириб, бошқасига кўчмоқ.

1. Техникумдан рабфакка ўтибсан деб эшитдим яхши қилибсан. А. Қаҳҳор, Адабиёт муаллими

2. Аҳмад Акмалхоннинг кўп жойларда ишлаб чиққанини эшитганди, иккинчи программа деяпти, демак, радиога ўтибди. Ф. Мусажонов, Ҳиммат

7. Иш-фаолиятини ёки ундаги усул ва шу кабиларни ўзгартирмоқ, бошқасига кўчмоқ.

1. Конвеер усулига ўтмоқ. Савдо ишига ўтмоқ. Пудрат усулида ишлашга ўтмоқ.

2. Сегоҳга ўтди, яна аллақандай ғамгин, эзгин куйларни айтди. М. Исмоилий, Фарғона тонг отгунча

8. Ўз жойини ўзгартирмоқ, биридан бошқасига кўчмоқ.

1. Мен бир турмадан иккинчи турмага ўтаётибман, нега йиғлайсан! А. Қаҳҳор, Томошабоғ

9. Эгалик, тасарруф ўрни ўзгармоқ.

1. Бу ерлар корхона ихтиёрига ўтди.

2. Уларнинг ўзаро писандаларига мувофиқ, янги ерлар, чиқариладиган сувлар Тешабойга текинга ўтади. М. Исмоилий, Фарғона тонг отгунча

10. Кимда ёки нимададир бўлган нарса, хусусият ва шу кабилар бошқасига ҳам кўчмоқ, унда ҳам пайдо бўлмоқ.

1. Ҳоким йигирма беш солдатнинг кучи ўзига ўтиб қолгандек, кучана бошлади. М. Исмоилий, Фарғона тонг отгунча

2. Уларнинг биридаги шўхлик ва завқ иккинчисига тез ўтар эди. П. Қодиров, Қора кўзлар

3. Кумуш тўй ўзбеклар учун янги одат бўлиб, Европа халқларидан ўтган. Газетадан

11. Таъсир этмоқ, таъсири юзага келмоқ.

1. Калтак ўтмайди. Оёғидан совуқ ўтди.

2. Бир ёш йигитнинг икки оғиз гапи Салим Ғаффорнинг у ёқ-бу ёғидан ўтиб кетди. Муштум

12. Ўз йўналишида муайян жойдан (нуқтадан) илгари йўналмоқ, узоқлашмоқ.

1. Сафар бўзчи Абдураҳмоннинг тўхтаганидан хабарсиз икки-уч қадам нарига ўтган эди. А. Қодирий, Меҳробдан чаён

2. Энка-тинкаси чиқиб кетганидан, Валижон тушадиган бе-катидан ўтиб кетганини энди сезди. Газетадан

13. Бир хил йўналишдаги ҳаракатда (юриш, югуриш, сузиш ва бошқалар) ортда қолдирмоқ, ундан ўзмоқ, ўзиб кетмоқ.

1. Маррага яқинлашганда, барча пойгачилардан ўтиб, марра чизиғини биринчи бўлиб кесиб ўтди.

2. Гоҳ афанди эшакдан, гоҳ эшак афандидан ўтиб, уйга етдилар. Латифалар

14. Кўчма Бирор хусусият, белги, хатти-ҳаракат ва шу кабиларда бошқаларини ортда қолдирмоқ; устун, юқори бўлмоқ.

1. Қамишкапада бундан ўтадиган юзи қора йўқ П. Турсун, Ўқитувчи

2. Ичимизда Ювошдан ўтадиган теримчи йўқ. Э. Раимов, Ажаб қишлоқ

3. Қовунлар ғарқ пишган. Бир-бировидан ўтаман дерди. Муштум

15. Мазмунидан иш-ҳаракат англашувчи отлар, шунингдек, -ш/-ш қўшимчали ҳаракат номи билан қўлланиб, шу сўз билдирган иш, ҳаракат қилишни бошлаш, шунга киришиш маъносини билдиради.

1. Охири йиғлашга ўтди. Бирор натижа чиқмагач, дўқ-пўписага ўтди. Ҳужумга ўтмоқ.

16. Кечмоқ (бирор иш, воқеа, ҳодиса жараёни ҳақида).

1. Кенгаш яхши ўтган эди чамаси, Ғиёсиддиновнинг вақти чоғ эди. П. Қодиров, Қора кўзлар

2. Давра суҳбати савол-жавоб тарзида ўтди. Газетадан

3. Гарчи операция муваффақиятли ўтган, хирург роппа-роса тўрт соат ўлим билан олишган бўлса-да, бироқ башоратга ҳали эрта эди. Газетадан

17. Юз бермоқ, бўлиб ўтмоқ; кечмоқ.

1. ўзимдан қандоқ камчилик ўтганига ҳайронман. А. Қодирий, Ўтган кунлар

2. Абдурасул билан қассоб ўртасида ўтган гаплар эсига тушди. П. Турсун, Ўқитувчи

18. Кейинда қолмоқ; кечмоқ (вақт ҳақида).

1. Йиллар ўтди, бир оз улғайдик, бу кун — Ватан хизматига бир қадар дастёр. А. Орипов

2. Олтин кузнинг олтин дамлари ўтиб бормоқда. Газетадан

19. Шахснинг шу феъл боғланган сўз англатган рақамдаги ёши бошланиши, шу ёшга қадам қўйиши маъносини билдиради.

1. Олтига (олти ёшга) ўтди.

2. Қизимизнинг бўйи чўзилиб, ўн тўртдан ўн бешга ўтиб қолди. Муштум

20. Умрнинг ёки маълум қисмининг шу феъл боғланган сўз англатган иш, ҳолат билан кечишини билдиради.

1. Ёшим қирққа етди. На хотин, на бола-чақа. Дунёдан тоқ ўтдик ҳисоб. Ойбек, Танланган асарлар

2. Хонумонимдан кечаман, дунёдан портфелсиз, пальтосиз ўтаман, аммо бу ишни очмасдан қўймайман. А. Қаҳҳор, Бек

3. Умри машинада ўтган кишини консерватор деганларига ҳай-ронман. Муштум

4. Мана, умрим ўтди, нуқул азоб ичида ўтди. Ойбек, Танланган асарлар

21. Барҳам топмоқ.

1. Бўроннинг тезда ўтиб кетишига кўзим етмайди Мирмуҳсин, Меъмор

2. Азим бойвачча, Шўро ҳукумати баҳор ёмғиридек тез ўтиб кетади, деб ўйлар эди. С. Аҳмад, Ҳукм

3. Шамоллагансиз, хафа бўлманг, ўтиб кетади. Ойбек, Танланган асарлар

22. Бирор иш, мансаб, ташкилот ва шу кабиларга кирмоқ, тайинланмоқ, қабул қилинмоқ.

1. Партияга ўтмоқ. Депутатликка ўтмоқ.

2. Оқибат, Воҳидов айтган номзод ўтди. П. Қодиров, Қора кўзлар

3. Бўта раисликка ўтмаса, мен хижолат бўлиб қоламан. С. Аҳмад, Ҳукм

23. Харид қилинмоқ, сотилмоқ.

1. Бу матолар яхши ўтмаяпти.

2. Корхона хўжайини эрталаб домлага: — Агар магазинларда ўтмай ётган моллардан бир оз олмасалар, буюртма бажарилмайди, — дебди. А. Қаҳҳор, Сароб

24. кўм. фл. взф. Етакчи феълдаги ҳаракатнинг давомлилиги, йўлакай бажарилувчи ҳаракат эканлиги каби грамматик ва модал маъноларни ифодалаш учун хизмат қилади.

1. Сен ҳовлига бор, жой тайёрла. Бир йўла магазинга ҳам кириб ўт. Н. Сафаров, Оловли излар

25. Бирор масалага оид мавзу, асар ва шу кабиларни ўқиш, ўрганиш, тинглаш амалиётини ўтказмоқ; ўқитмоқ, ўргатмоқ (ўқимоқ, ўр-ганмоқ).

1. — Ўқиганмисиз? — деди унинг сўзини кесиб бойвачча. — Ўқиганман. Навоий, Фузулийни ҳам ўтганман — жавоб берди Гуландом. Ойбек, Танланган асарлар

2. Ҳамида биологиядан нималар ўқиганини, бу ўқув йилида яна нималар ўтилажагини сўзлаб берди А. Қаҳҳор, Адабиёт муаллими

ўт сўзи қатнашган жумлалар:

1. Кесмоқ, қирқмоқ.

1. Қаттиқ ёғочга болта яхши ўтмаяпти.

2. Сабзига ўтмайдиган пичоқни ёнингда олиб юрибсанми?

2. Ичига ботиб, ўйиб кирмоқ; тешмоқ, санчилмоқ.

1. Ўқ ўтмайди.

2. Аҳмоққа айтган билан гап уқмайди, Харсангга қоққан билан мих ўтмайди. Мақол