сўз

1. тлш. Ўз товуш қобиғига эга бўлган, нарса-ҳодисалар, жараёнлар, шахслар, белги ва миқдорларни, хусусиятларни, ҳаракат ва ҳолатни, алоқа ва муносабатларни номлаш учун хизмат қиладиган, мустақил луғавий маънога эга бўлган, шунингдек, турли грамматик маъно ва вазифаларда қўлланадиган энг муҳим тил бирлиги; гапнинг қурилиш материали.

1. Туб сўз. Ясама сўз. Қўшма сўз. Сўз бирикмаси. Сўз таркиби. Сўз ясалиши.

2. Сўзнинг товуш ва маъно томони бор. Лекин ҳар қандай товуш йиғиндиси сўз бўлавермайди. ЎзМE

2. Бирор маъно турига, услубга оид шундай бирлик (тилда, нутқда ифода воситаси сифатида).

1. Дағал сўз. Беадаб сўз. Сўздан сўзнинг фарқи бор, ўттиз икки нархи бор. Мақол

2. не-не ошиқларни рад қилган бу гўзал жувон бир бўз боланинг икки оғизгина ширин сўзига зор бўлиб, қоронғилик қаърига умидсиз тикилиб турарди. С. Аҳмад, Уфқ

3. Афтидан, борлиғимиз Мастура билан банд, қуюндай чарх ураётган таассуротлар, фикрлар, туйғуларни ифода қилгани сўз тополмас эдик. А. Қаҳҳор, Минг бир жон

3. Сўзлашувда, гапда, нутқда шундай воситалардан фойдаланиш қобилияти, санъати.

1. У сўзда йўқроқ.

2. У кишининг сўзлари китобда ҳам йўқ, шундай маъноли ана сўзга усталик. Ойбек, Танланган асарлар

4. Мақол; матал; ибора.

1. Қочирим сўзлар. Ҳикматли сўзлар Оталар сўзи — ақлнинг кўзи. Мақол

2. Кумушнинг гўзаллик таърифини ғойибона эшитиб, оғзининг суви келувчи хотинли ва хотинсиз орзумандлар ётиб қолгунча, отиб қол! сўзига амал қилиб, қутидорникига совчиларни турнақатор юбора бошлаган эдилар. А. Қодирий, Ўтган кунлар

5. Гап, гап-сўз, нутқ.

1. Самимий сўзлар. Нотиқнинг сўзлари. Сўз сўрамоқ. Маърузачига сўз бермоқ. Сўз айтмоқ. Сўз бошламоқ. Сўзга чиқмоқ. Сўзга тушмоқ. Сўзини бўлмоқ. Сўзни қисқа қилмоқ. Сўзини оғзидан олмоқ.

2. Директор билан олдиндан келишиб олинган бўлса керак, биринчи бўлиб Бақалоқ сўзга чиқди. С. Нуров, Майсаларни аёз урмайди. Сўз бошлади чол титраб, Ҳалқумига келиб жон. А. Орипов, Йиллар армони

3. Азизхон бир сўз демай, машинанинг орқа ўриндиғига чиқди. С. Аҳмад, Уфқ

6. Миш-миш гап, овоза; иғво.

1. Эл бор ерда сўз бор. Мақол

2. Ўликми-тирикми — билармиз. Мен ҳам қараб турмайман. Аммо сўз тарқалмасин, айт, хотининг тилини қиссин. Ойбек, Танланган асарлар

7. Ўгит, панд-насиҳат, таълим-тарбия, илтимос ёки буйруқ мазмунидаги гап.

1. Онанинг сўзини қулоққа олмоқ. Катталарнинг сўзига кирмоқ. Сўзини икки қилмаслик. Ёмоннинг бўзини олгунча, Яхшининг сўзини ол. Мақол

2. Дўст сўзини ташлама, ташлаб бошинг қашлама. Мақол

8. Ваъда, лафз; азм-қарор.

1. Сўзида турмоқ. Йигит сўзи бир бўлур. Мақол

2. Турсанг сўзинг-да — ҳурмат юзингда. Мақол

3. [Авазхон:] Эй ота, падари бузруквор, сўздан қайтиш номарднинг иши. Маликайи айёр

4. Мансур энди Гавҳар сўзидан қайтмаслигини тушуниб тўхтади. Ў. Ҳошимов, Қалбингга қулоқ сол

5. Бировга айтмасликка сўз бераман. С. Аҳмад, Юлдуз

сўз сўзи қатнашган жумлалар: